مطالعه گروهی چیست و انواع آن کدام است؟

مطالعه گروهی، یکی از رویکردهای نوین و تاثیرگذار در فرایند یادگیری است که با هدف تقویت تعاملات و تبادل دانش بین شرکت‌کنندگان شکل می‌گیرد. در این محیط پویا، افراد با گرد هم آمدن و به اشتراک گذاری اطلاعات، تجربیات و دیدگاه‌های خود، علاوه‌بر افزایش دانش فردی، به تقویت مهارت‌های ارتباطی و همکاری گروهی خود نیز کمک می‌کنند. اما آیا می‌دانید که مطالعه گروهی چیست و چه تاثیری بر یادگیری دارد؟ ما در این مقاله از بهترین دبیرستان دوره اول دخترانه منطقه 3 تلاش خواهیم کرد تا در ادامه به بررسی دقیق درس خواندن گروهی و مزیت‌های فراوانی که این روش درس خواندن به‌همراه دارد، بپردازیم.

مطالعه گروهی چیست ؟

به تشکیل گروه‌های کوچک به منظور مطالعه و درمیان گذاشتن نظرات در مورد یک مبحث آموزش و یا درسی را مطالعه گروهی می‌گویند. در مطالعه گروهی معمولا افراد از یک رشته تحصیلی یا یک کلاس دور هم جمع می‌شوند و یک گروه مطالعاتی را برای پیشبرد اهداف خود تشکیل می‌دهند. البته ذکر این نکته مهم است که لزومی ندارد که افرادی که برای داشتن مطالعه گروهی دور هم جمع شده‌اند یکدیگر را بشناسند، بلکه مهم داشتن هدف و برنامه درسی مشترک است. در یک مطالعه گروهی افراد به طور مرتب با یکدیگر ملاقات دارند و نظرات و نکات خود را در مورد مطالب و موضوعات درسی را برای یادگیری بیشتر با یکدیگر در میان می‌گذارند. مطالعه گروهی می‌تواند به دو صورت رسمی و غیررسمی باشد. مطالعه گروهی غیررسمی توسط دوستان و افرادی که یکدیگر را می‌شناسند، جهت آماده شدن برای امتحانات برگزار می‌شود. اما مطالعه گروهی رسمی توسط اساتید یا مسئولین دانشگاه و مدارس برای پیشبرد یک پژوهش یا مطالعات گروهی انجام می‌شود.

تاثیر مطالعه گروهی بر یادگیری عمیق

پس از پاسخ به سوال مطالعه گروهی چیست نوبت به بررسی تاثیر مطالعه گروهی بر یادگیری عمیق می‌رسد. انجام مطالعه گروهی علاوه‌بر اینکه روند و فعالیت مطالعه را به امری لذت‌بخش تبدیل می‌کند، به‌طور شگفت انگیزی بر روی بهبود و تسریع روند یادگیری عمیق تاثیرگزار است. بر اساس تحقیقاتی میدانی انجام شده در وب‌سایت Frontiers، حدود ۹۷ درصد از دانش آموزانی که در درس خواندن گروهی شرکت کرده‌اند، اعتقاد داشته‌اند که مطالعه گروهی باعث شده است که فرایند یادگیری عمیق‌تر شود و همچنین سرعت یادگیری نیز برای آن‌ها بیشتر شده است. در یک درس خواندن گروهی بحث و تبادل نظر امری کاملا طبیعی است و این تبادل نظر و بحث باعث می‌شود که مطالب از زوایای جدیدتری دیده شوند و به طبع عمق یادگیری نیز افزایش پیدا کند. نکته مهمی که برای افزایش یادگیری عمیق در درس خواندن گروهی باید مد نظر قرار داد انتخاب افراد مناسب برای دستیابی به این هدف است.

۶ مزیت مطالعه گروهی

مزیت مطالعه گروهی چیست؟ آیا مطالعه گروهی باعث پیشرفت درسی می‌شود؟ در یک پاسخ کوتاه به این سوال باید گفت بله، مطالعه گروهی اگر به شیوه درست و با افراد مناسب برای رسیدن به یک هدف مشترک پیش رود، دارای مزایای بسیار زیادی است. پس در ادامه به بررسی مزایا و پاسخ به اینکه مزایای درس خواندن گروهی چیست می‌پردازیم:

1. ایجاد نظم و انضباط

یکی از سختی‌های مطالعه به‌صورت فردی مواجه شدن با تنبلی و اهمال‌کاری است. وقتی فرد هیچگونه نظم و انظباطی در درس خواندن نداشته باشد مدام زمان درس خواندن را به بعد موکول می‌کند. اما در درس خواندن گروهی با توجه به حضور افراد دیگر و وجود یک برنامه مشخص برای یک برنامه درسی، افراد سعی بر حفظ نظم در درس خواندن و هماهنگ شدن با سایر اعضای گروه دارند. بنابراین با وجود مطالعه گروهی دیگر بهانه‌ای برای فرار از درس وجود ندارد.

2. افزایش انگیزه در درس خواندن

در پاسخ به این سوال که مزیت مطالعه گروهی چیست می‌توان به ایجاد و افزایش انگیزه در مطالعه و درس خواندن اشاره کرد. مطالعه گروهی به شکل‌گیری و ایجاد یک حس رقابت بین افراد یک گروه مطالعاتی منجر می‌شود که به‌دنبال آن باعث افزایش انگیزه برای افراد می‌شود. وجود رقابت برای پیشرفت و جا نماندن از مطالب درسی یک انگیزه قوی برای مطالعه بیشتر در درس خواندن گروهی است.

3. افزایش یادگیری و درک بهتر مطالب

یکی از ویژگی‌های بسیار مثبت و مهم درس خواندن گروهی افزایش یادگیری و درک بهتر مطالب درسی است. در یک مطالعه فردی ممکن است بخشی از مطالب به هر دلیلی درک نشود، اما در درس خواندن گروهی افراد با به اشتراک گذاشتن سوالات و مشکلات در موضوعات مختلف و دریافت کردن پاسخ و آموزش آن از سایر افراد شرکت کننده در درس خواندن گروهی به درک کاملی از مطالب درسی خواهند رسید.

4. لذت‌بخش شدن فرایند یادگیری

درس خواندن برخی از مواقع می‌تواند برای دانش‌آموزان کسل کننده باشد اما مطالعه گروهی با ایجاد یک فضای تعاملی و بر پایه یادگیری دسته‌جمعی فرایند مطالعه دروس را به یک کار لذت‌بخش و گروهی تبدیل می‌کند.

5. کاهش اضطراب و استرس در مطالعه گروهی

بعضی از دانش‌آموزان به‌دلیل توجه بیش از حد به نتایج امتحان در طول مطالعه دچار استرس و نگرانی می‌شوند که این استرس بر عملکرد آن‌ها تاثیر منفی خواهد گذاشت و آن‌ها را از کسب نتیجه دلخواه دور خواهد کرد. اما حضور در یک جمع دوستانه با هدف یادگیری و مطالعه گروهی باعث کاهش چشمگیر میزان استرس و اضطراب در دانش‌آموزان می‌شود.

6. یادداشت برداری بهتر در مطالعه گروهی

یکی از نکات مهم برای موفقیت در امتحان، یادداشت برداری و خلاصه‌نویسی در طول فرایند مطالعه است. در یک مطالعه فردی افراد تنها با یادداشت‌های خود و یک طرز نگاه خود با مسائل روبرو می‌شوند. اما در مطالعه گروهی می‌توان از یادداشت‌های افراد شرکت‌کننده و دیدگاه‌های مختلف آن‌ها را در مورد یک مسئله بهره برد. بنابراین مطالعه گروهی باعث تکمیل یادداشت‌ها و به دنبال آن افزایش دانش و آمادگی بیشتر برای امتحان می‌شود.

چگونه جلسات مطالعه گروهی را بهینه کنیم

پس از اینکه فهمیدیم مطالعه گروهی چیست و چه مزایای شگفت‌انگیزی بر یادگیری عمیق و بهبود سرعت یادگیری دارد حالا نوبت به ایجاد شرایطی برای بهینه کردن درس خواندن گروهی و دستیابی به بازده حداکثری از آن است.

برای بهینه‎‌تر کردن فضای مطالعه گروهی نباید گروه را خیلی بزرگ کرد. برای دستیابی به یک مطالعه گروهی سه تا چهار نفر می‌تواند بسیار ایده آل باشد. هرچقدر که تعداد افراد شرکت کننده در یک درس خواندن گروهی کمتر باشد، ایجاد هماهنگی و برقرار ارتباط بسیار راحت‌تر است.

افرادی که برای درس خواندن گروهی انتخاب می‌کنید باید جز افراد سخت‌کوش و متمرکز باشند و مانند شما دارای هدف‌های مهم‌تری در بحث درس خواندن باشند و تنها هدف آن‌ها قبول شدن در امتحان پیش رو نباشد.

پس اینکه افراد مناسب و با تعداد مناسب برای درس خواندن گروهی انتخاب کردید، نوبت به برنامه‌ریزی و سازماندهی گروه می‌رسد. باید طبق یک برنامه از پیش مشخص شده تمامی افراد گروه بدانند که چه درسی و چه موضوعی باید مورد مطالعه و بحث قرار گیرد. داشتن برنامه‌ریزی منسجم در پیش بردن اهداف و یادگیری بیشتر بسیار کمک کننده است.

مکان مطالعه گروهی بسیار مهم است و باید یک مکان و محیط بسیار کم سروصدا و مناسب مطالعه را انتخاب کنید تا هرگونه حواس پرتی در طول زمان مطالعه جلوگیری شود.

همچنین افراد شرکت کننده در مطالعه گروهی باید آن را مانند یک امتحان شفاهی در نظر بگیرند و با آمادگی کامل و مطالعه وارد جلسه مطالعه گروهی شوند. در این صورت افراد بیشتر به بررسی و بازنگری نکاتی که به‌طور کامل یاد نگرفته‌اند می‌پردازند. 

پس از پایان جلسه مطالعه گروهی افراد باید لیستی از مطالبی که هنوز کامل به آن‌ها تسلط ندارند یا کامل یاد نگرفته‌اند را تهیه کنند. این کار باعث می‌شود نقاط قوت و ضعف افراد در مورد موضوعات درسی مشخص شود و زمان بیشتری را برای رفع آن مشکلات صرف کنند.

چهار مکان مطالعه گروهی

انتخاب مکان مطالعه گروهی مناسب می‌تواند به بهبود تمرکز و کیفیت یادگیری در جلسات مطالعه کمک کند. در ادامه، چهار مکان مطالعه گروهی مناسب را معرفی می‌کنیم:

1. کتابخانه‌ها: کتابخانه‌ها یکی از بهترین گزینه‌ها برای مکان مطالعه گروهی هستند. بیشتر کتابخانه‌ها فضاهای مخصوصی برای کارهای گروهی دارند که علاوه بر ایجاد آرامش، امکان تعامل و بحث را بین اعضای گروه فراهم می‌کنند.
2. فضاهای کار اشتراکی (Coworking Spaces): این مکان‌ها که به‌طور ویژه برای همکاری و کارهای گروهی طراحی شده‌اند، امکاناتی مانند اینترنت پرسرعت و اتاق‌های جلسات دارند. مکان مطالعه گروهی در فضاهای کار اشتراکی برای گروه‌هایی که به یک محیط حرفه‌ای و آرام نیاز دارند، بسیار مناسب است.
3. سالن‌های مطالعه دانشگاهی: دانشگاه‌ها سالن‌های مطالعه‌ای مجهز به تخته وایت‌بورد و تجهیزات دیگر برای مطالعه گروهی دارند. این فضاها شرایطی عالی برای حل مسائل به‌صورت تیمی و ارتقای کیفیت یادگیری فراهم می‌کنند.
4. فضاهای باز مانند پارک‌ها: پارک‌ها می‌توانند یک مکان مطالعه گروهی متفاوت و جذاب باشند. هوای تازه و فضای باز باعث افزایش تمرکز و خلاقیت می‌شود و برخی پارک‌ها حتی نیمکت‌ها و میزهایی دارند که برای جلسات گروهی مناسب هستند.

نتیجه‌گیری

مطالعه گروهی، رویکردی موثر در فرایند یادگیری است که با تقویت تعامل و تبادل دانش، به افزایش عمق و سرعت یادگیری کمک می‌کند. این روش، چه به‌صورت رسمی و چه غیررسمی، فرصت‌هایی برای یادگیری تعاملی و کاهش استرس در فرآیند مطالعه فراهم می‌آورد. همچنین، با برنامه‌ریزی مناسب و انتخاب اعضای هماهنگ، مطالعه گروهی می‌تواند به ابزاری کلیدی برای پیشرفت تحصیلی و شخصی تبدیل شود.

سوالات متداول

1. مطالعه گروهی چگونه می‌تواند بر عمق و سرعت یادگیری تاثیر بگذارد؟

مطالعه گروهی با بحث و تبادل نظر، درک عمیق‌تر و یادگیری سریع‌تر را تقویت می‌کند و انگیزه یادگیری را بالا می‌برد.

2. چه تفاوت‌هایی بین مطالعه گروهی رسمی و غیررسمی وجود دارد و هر کدام چه کاربردهایی دارند؟

مطالعه گروهی رسمی تحت نظارت اساتید با تمرکز بر پروژه‌های تخصصی است، در حالی که نوع غیررسمی، دوستانه و معطوف به آمادگی امتحانات است.

3. چگونه می‌توانیم جلسات مطالعه گروهی را به شیوه‌ای موثر و کارآمد سازمان‌دهی کنیم؟

مطالعه گروهی موثر با تشکیل گروه‌های کوچک، برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب محیط مناسب و مشارکت فعال اعضا حاصل می‌شود.